4. Trận đấu bò đầu tiên trong Mặt Trận Tổ Quốc
Tôi nằm trong mẻ đầu tiên. Mỗi người bị kết án đều phải trình diện
trước một toà án gồm những thành viên trong tổ chức mà người ấy sinh
hoạt. Trong khi đạp xe từ nhà đến cơ quan trung ương của Mặt Trận Tổ
Quốc, theo lời mời của Đảng, tôi cố gắng suy nghĩ xem buổi xử án tôi sẽ
xảy ra như thế nào. Dường như đây là buổi tự phê bình mà tôi phải tự
trình bày. Thật vậy, đây là một vụ xét xử chính trị mà tôi phải đối phó.
Đảng đã chỉ định một số người ngồi sau cái bàn phủ khăn xanh và giữ vai
trò công tố tuy không đưa ra bản cáo trạng nào nhưng chỉ đưa ra những
câu hỏi nhằm chứng minh là tôi là kẻ có tội. Buổi thẩm vấn diễn ra công
cộng, và nội dung là những lời buộc tội chính mà “hội đồng bồi thẩm” đã
thiết lập nên. Kịch bản đã được nghiên cứu đến từng chi tiết nhỏ nhất.
Phán quyết vụ án không được đưa ra vào phần chót của buổi xử án. Chính
Đảng, sau đó sẽ trở lại quyết định nội dung của phán quyết. Mục tiêu
được nhắm đến là “giáo dục” lại kẻ phạm tội sao cho kẻ này có thể chuộc
lại những lầm lỡ, và đồng thời giáo dục quần chúng để cho họ tránh không
mắc phải những lỗi lầm như những người kia.
Vì thế, người ta tham dự một phiên toà chứ không phải là một buổi tự
phê bình mà người ta gọi là một buổi hội nghị. Người cộng sản, bên cạnh
những tài năng khác, rất lẻo mép. Luôn luôn chơi trò hàng hai, chẳng
những tự lừa dối mình còn lừa dối đến những người khác, bóp méo sự thật,
tìm cách làm hoa mắt mọi người. Họ dùng những mánh lới quanh co y như
đầu óc bẩm sinh quanh co của họ. Một từ luôn được lập lại trong ngôn ngữ
của họ: “Giáo dục”. Một động tác đưa ra, một sinh hoạt được tổ chức đều
phải nhắm vào một mục đích giống nhau: dạy cho quần chúng cư xử trong
cuộc sống y chang như người cộng sản.
Nhưng khi Mặt Trận được tổ chức như một Toà Án để xét xử đồng nghiệp
của mình, tự nó đã là một khó khăn: Mặt Trận bao gồm nhiều thành viên
tiếng tăm từ nhiều khuynh hướng xã khác nhau tiêu biểu cho toàn xã hội
đa dạng, đa nguồn gốc. Đặc tính chung của những người này là không phải
đảng viên, không được chấp nhận vào Đảng. Chỉ có Chủ Tịch của Mặt Trận
là một đảng viên cao cấp. Nhưng tất cả những cán bộ thừa hành trong Ban
Bí thư đều là những người cộng sản trẻ, năng động, có cái nhìn sắc bén
nhưng chỉ biết mở mồm khi báo cáo công việc cho người trách nhiệm Mặt
Trận. Bất cứ lúc nào, thể theo đề nghị của Đảng, Mặt Trận sẽ bỏ phiếu
ủng hộ một vài quyết định cho một vài chính sách này, chính sách nọ,
Đảng tin rằng tất cả nhân dân đều đứng đằng sau Đảng, mặc dù nhân dân
chưa bao giờ bầu ra một thành viên nào của Mặt Trận, chưa bao giờ giao
phó một nhiệm vụ nào cho Mặt Trận, khác với Quốc Hội được bầu ra nhưng
cũng ít nhiều bị điều khiển từ xa. Khi mà người cộng sản là những người
có một sở thích không lành mạnh và không kềm chế được là thích phô diễn,
và Mặt Trận lại cung ứng cho Đảng cái vẻ như toàn dân tán thành Đảng,
cho nên Đảng cũng làm ra vẻ lưu tâm nhiều đến Mặt Trận một cách chính
thức và trọng thể. Huống chi Đảng không tác động trực tiềp lên quần
chúng, không phải nhận bất cứ than phiền hay chỉ trích nào, thậm chí còn
không thèm lưu ý đến họ; vì vậy cho nên Đảng không phải chịu một rủi ro
nào bị nhân dân phản đối. Giữa Đảng và Mât Trận là một sự trao đổi lễ
phép, lịch sự, ngoại giao bình dân, hình thức suông, tất cả những gì mà
cả đôi bên đếu vui lòng với nhau.
Tôi tò mò tự hỏi rồi đây ai là người sẽ đóng vai công tố và phóng ra
những lời buộc tội dưới hình thức những câu hỏi liên quan đến những “lỗi
lầm” của tôi. Các ông cha Nhà Thờ Công Giáo, các vị sư Phật Giáo đáng
tôn kính đều có một chút quyền hành nhưng họ là những người rất khó mà
bị nhồi sọ. Những đại biểu của nghiệp đoàn, của chị em phụ nữ, hay các
nông dân trẻ thì không có quyền hạn gì thì tỏ ra thiếu tự tin khi đảm
nhiệm vai trò của mình. Như thế, chỉ có một trí thức là Bác Sĩ Phạm Khắc
Quang, một người tự trọng và có tiếng tăm mà tôi được biết. Thủ đoạn
cộng sản là giao thanh đao cho một người mà quan hệ của người này với
người bị buộc tội cho phép họ giáng một cú chém chịnh trị có tính quyết
định và đầy ý nghĩa. Trong Cải Cách Ruộng Đất, trẻ con đã được động viên
để tố cáo cha mẹ, kẻ thuê nhà buộc tội chủ nhà, người trí thức thiên
thần kết án người trí thức quỷ quái! Đó là cái logic trong mọi chuyện
của cộng sản.
Uỷ Ban Trung Ương của Mặt Trận tổ chức những buổi họp của họ trong
căn phòng khách lớn của toà bin đinh mà trước đây là Toà Đại Sứ của
Trung Hoa Quốc Gia trên đường Tràng Thi. Tôi đã có khá nhiều dịp đến đây
để tham gia những hôi nghị trong thời gian mà tôi nằm trong nhóm đã
được chọn đứng bên phải của Chúa Công. Tôi biết tất cả các “đồng sự” ở
đó, những người mà ngày nay đang quyết định số phần của tôi.
Lần này tôi đi vào phòng họp như một con bò tót bị đẩy ra đấu trường.
Thật như thế, một đấu trường với những hàng ghế xếp sát cạnh các bức
tường để trống một vùng ở giữa. Đằng sau những cái bàn là vô số người,
một số ngồi nếu là thành viên của Mặt Trận, một số người tò mò đứng bên
trong, đa số là ký giả hay những người thuộc những tổ chức quần chúng.
Đây là một trận đấu bò trước một công chúng đang thèm khát những cảm
giác mạnh, nóng lòng chờ giờ khai mạc một cảnh tượng độc đáo không thể
tả được.
Giống như một con bò tót đang tiến vào trường đấu, tôi nhìn quanh
toàn thể hội trường. Trong lúc mọi người đang đứng mở to mắt nhìn và
vểnh tai để nghe, các “đồng sự” của tôi ngồi sau dãy bàn tỏ ra không
được thoải mái trong nhiệm vụ của họ, một nhiệm vụ mà họ chưa hề quen.
Mặc dù những câu hỏi để chất vấn tôi đã được những kẻ “có quyền” đánh
dấu, họ vẫn không che dấu được sự lúng túng trong giọng nói và cách đọc.
Tôi không tránh khỏi thấy tội nghiệp cho họ đã bị đưa vào một hoàn cảnh
như thế.
Những câu hỏi xoay quanh vần đề thứ nhất.
- Đồng chí có thấy là đồng chí đã làm tổn hại đến Cách Mạng và hại
chính bản thân đồng chí khi đã để bài tham luận của đồng chí trong hội
nghị thoát ra nước ngoài?
- Tôi xin bác bỏ sự khẳng định này. Cho đến nay, tôi chưa bao giờ để
bài tham luận của tôi thất thoát ra nước ngoài. Đó là chuyện xảy ra
ngoài ý muốn và tôi không hề biết có chuyện xảy ra như thế. Khi phong
trào Trăm Hoa Đua Nở nổ ra ở Việt Nam, đồng chí Xuân Thuỷ, Tổng Thư Ký
của Mặt Trận đã yêu cầu tôi làm một buổi hội thảo về dân chủ ở Âu Châu
và ở Pháp. Việc ấy đã xảy ra ngay chính ở phòng họp này, với sự có mặt
của đồng chí Trường Chinh, Tổng Bí Thư Đảng và nhiều thành viên của Uỷ
Ban Trung Ương của Mặt Trận là những người đang xử tôi ngay giờ này đây,
suốt cả ngày, gồm ba giờ vào buổi sáng và ba giờ buổi chiều. Chính vào
thời điểm này Đảng đã phải nhận lấy sự sai lầm trong Cải Cách Ruộng Đất
và đã đưa ra những biện pháp sắp xếp lại Đảng. Hai chữ Trường Chinh đã
rung lên hồi chuông đưa mọi người vào tâm trạng buốn chán và tang tóc:
“Chúng ta đã tự tấn công mình bằng cách tấn công người khác!”. Một lỗi
lầm vô cùng to lớn đã lấy đi hàng chục ngàn sinh mạng vô tội. Hàng ngàn
quả phụ và con côi, dưới bộ đồ tang trắng, đã đến văn phòng Luật Sư của
tôi, đến từ mọi nơi trên đất nước, yêu cầu tôi giúp phục hồi lại danh dự
của những người đã mất và đưa ra vấn đề trách nhiệm của Đảng và của
những người trách nhiệm. Với một niềm ân hận to lớn, tôi phải trả lời
cho họ là việc đó ở ngoài khả năng của tôi, vì đây là một vấn đề chính
trị, nó không nằm trong vòng luật pháp và những kiện tụng bình thường.
Cú sốc như một phát búa tạ vào đầu tôi và tôi phải rất khó khăn mới đứng
được. Tôi tự bảo và bảo với tất cả những người đã làm việc với tôi là
không thể để chuyện kinh hoàng này lập lại trong tương lai. Chuyện tàn
sát ấy không thể nào có thể xảy ra trong một cái gọi là “nền dân chủ tư
sản”, nơi có những điều luật để quản lý quyền lực công, có những quy
định hiệu quả để rào cản ngăn ngừa những điều khùng điên sinh ra bởi chủ
nghĩa duy ý chí một cách trẻ con và bởi thứ chuyên quyền đui mù rập
khuôn cư xử với các nước “anh em”.
Trường hợp bi đát mà trong đó tôi được mời đến nói chuyện là sự có
mặt của một công chúng đã quen với tư duy dân chủ nhưng lại ít kiến thức
về những qui định luật pháp làm nên cái nền móng và cơ cấu của những
sinh hoạt dân đã dẫn dắt tôi trong phần trình bày. Từ khi tôi đã nói
chuyện trong nhiều hội nghị với sự có mặt của nhiều nhân vật lãnh đạo
Đảng hay Mặt Trận, tôi tự kềm chế những xúc động mạnh và ngôn ngữ của
mình sao cho không tổn hại đến phong thái lịch sự và phép xử thế là
những nguyên tắc hướng dẫn tôi trong những quan hệ với giới cầm quyền.
Tôi không có thói quen hay thời gian để soạn thảo bài nói chuyện, như
tôi thường hay giảng bài cho sinh viên hay những lời lẽ tranh cãi trước
toà. Vì có lời yêu cầu của hai ông Xuân Thuỷ và Dương Bạch Mai nên tôi
đã viết bài tham luận ra giấy những ý mà những người nghe vỗ tay tán
thưởng. Người ta muốn đọc bài viết để có nhiều suy nghĩ. Tôi đã đánh máy
ra hai bản và đã đưa ngay cho Ban Thư Ký của Mặt Trận. Vì thế tôi xin
nhấn mạnh hai điểm cốt yếu: không phải tôi là người đưa ra sáng kiến về
hội nghị, cũng không phải tôi là người quyết định có bài tham luận bằng
chữ viết. Trong hai trường hợp trên, đều là do lời yêu cầu của lãnh đạo
Đảng và Mặt Trận mà tôi đã hành động như đã nêu. Hoàn toàn không một
dụng ý. Vì vậy, lòng trung thực của tôi là toàn diện.
Liên quan đến chuyện một trong hai bản đánh máy bị lấy và gửi ra nước
ngoài, trong thới kỳ chiến tranh lạnh hiện nay, một chút sai lầm hay
lỗi nhỏ nhất của thế giới cộng sản cũng sẽ nổ ra không chút e dè, không
thể buộc tội tôi chịu trách nhiệm về chuyện này. Không có một chứng cớ
nào đã và chưa bao giờ được đưa ra để buộc tôi là có tội, hay chứng minh
là tôi đã có những gặp gỡ bí mật với gián điệp nước ngoài, hay làm rõ
là tôi đã đưa một bản sao cho một ai đó. Nhưng, theo những thói quen đã
thành nếp của chúng ta, thay vì cố gắng xác minh trách nhiệm của kẻ phạm
luật, chúng ta hãy cố gắng tìm hiểu về sự thiếu chu đáo, thiếu thận
trọng trong đội ngủ những người của Đảng và Mặt Trận, những người có
trách nhiệm nhận và chuyển những hồ sơ hay những người, vô tình hay cố
ý, vung vãi lung tung hồ sơ giấy tờ mà họ cho rằng ít quan trọng, thay
vì tự hỏi lấy mình để kiếm cách buộc tội người khác. Như thế thì dễ dàng
hơn nhưng nó lại đi ngược với những quy định của luật pháp.
Vậy, cho tôi được phép hỏi ông: giữa chuyện những sai lầm của Đảng
trong Cải Cách Ruộng Đất mà Đảng đã từng vỗ ngực, và chuyện lơ đễnh của
người nào đó đã làm lạc một tài liệu dính đến những sai lầm như thế, hay
nói một cách chính xác hơn là ám chỉ những sai lầm đó: chuyện nào
nghiêm trọng hơn? Trong cả hai trường hợp, không thể nào tôi phải chịu
trách nhiệm về chúng và tôi yêu cầu ông ghi chú đìều này.
- Thôi được, bỏ qua chuyện này và ta sang chuyện khác. Quan điểm của
ông đối với Mặt Trận là thế nào? Theo ông, để cải thiện về cơ cấu cũng
như hoạt động, Mặt Trận phải theo con đường nào? Chuyện mà chúng tôi rất
lấy làm tiếc là có một thành viên của Uỷ Ban Trung Ương đã tung ra
những tấn công chống lại Mặt Trận. Trò này không hay lắm. Ông không biết
là ông đã làm hại chúng tôi, theo như tục ngữ dân gian, là đã vạch áo
cho người xem lưng? Chuyện cãi cọ trong gia đình chớ nên đưa ra sân khấu
để người xem.
- Tôi nghĩ rằng điều trách cứ của ông nó đi trật chỗ. Ông phải nói
những điều ấy với Đảng. Trong những lần cãi cọ “trong gia đình” trong
Cải Cách Ruộng Đất, ông còn nhớ lúc ấy chúng ta đã được lệnh xếp đặt cho
trẻ con tố cáo cha mẹ chúng không? Những lời nguyền rủa buộc tội, hoàn
toàn dựng đứng, phát ra từ cửa miệng của một đứa con đã được giáo dục
chu đáo, là một sự thực không thể chối cãi. Được phong cho những danh
vọng bởi nhà cầm quyền và được nhận vào hội đoàn của quý ông, mặc dù đó
không phải là do tôi mong muốn, tôi không mất nhiều thời gian để hiểu ra
bản chất thật của Mặt Trận, nhiệm vụ được giao phó của nó là phải thi
hành thành công rực rỡ những chuyện được giao để làm vui lòng lãnh đạo,
mặc dù là những chuyện chả có tí gì tác động đến quần chúng. Đó chỉ là
những tấm phông được dựng lên dưới sự chỉ đạo của giám đốc xưởng phim,
một khi những đoạn phim được quay thì chúng sẽ được đập bỏ và ném vào hố
rác. Một bộ óc nào đó chứa đầy những logic và hình thức, đã có sáng
kiến tạo dựng một bức tranh hài hoà, một cơ cấu cân bằng giả tạo với
những cánh cửa sổ giả mạo đặt để dưới quyền của Quốc Hội. Quốc Hội tập
hợp những người được “bầu” lên từ các khu vực cử tri, thường là giới hạn
mình trong nhiệm vụ lập pháp. Thật vậy, công việc lập pháp được chia sẻ
bởi Hội Đồng Bộ Trưởng chăm lo việc thực hiện những điều Luật đã được
Quốc Hội biểu quyết, mà còn phải thi hành những nghị định, thông tư cũng
như chuyện làm luật và quản lý đất nước. Hai tổ chức Quốc Hội và Mặt
Trận khác nhau là ở chỗ Quốc Hội gồm có những đại biểu được “bầu” lên từ
mọi vùng lãnh thổ trên toàn quốc, Mặt Trận gồm những người được chọn
lựa trong các đơàn thể quần chúng để tiêu biểu cho mọi ngành nghề xã hội
hay khuynh hướng Tôn Giáo khác nhau. Nhưng cả hai đếu gặp nhau trong
cùng một thái độ vì Đảng, trong những lần đưa ra đưa ra ý kiến, đều đồng
ý với Đảng trên bất cứ chuyện gì và bất cứ lúc nào, hoàn toàn không có
một ý kiến khác hay ồn ào kháo chuyện. Toàn Quốc Hội biểu quyết bằng
cách đưa tay lên, Mặt Trận biểu quyết bằng cách cúi đầu và buông thõng
hai tay. Nhưng cả hai đếu biều hiện một sự nhất trí với lãnh đạo làm cho
mặt lãnh đạo ngửa cao với nụ cười mãn nguyện. Đảng tự cho mình là người
nắm sự thật và hai tổ chức kia chỉ có nhiệm vụ là phổ biến và tuyên
truyền, mỗi tổ chức lo chuyện trong khu vực ảnh hưởng và trong vùng sinh
hoạt của mình. Đó là hai cái nạng giúp Đảng tiến bước.
Thưa các đồng chí, tôi chưa bao giờ được mời nạp đơn ứng cử vào những
lần bầu cử lập pháp và, nếu tôi có mặt trong nhóm người đáng kính của
quý ngài, không phải vì bất đắc dĩ mà do ngoài ý nguyện của tôi là được
rời bỏ tất cả những vinh dự chính trị và mong muốn không chuyện gì khác
là được thu mình ở ẩn như một kẻ vô danh bất phùng thời, thích hợp cho
những sinh hoạt trí thức của tôi!
Một khi gia nhập Mặt Trận, tôi sớm nhận ra ngay tính giả mạo của vị
trí mà tôi bị gán cho cũng như sự vô dụng hoàn toàn của vai trò ấy trong
Mặt Trận. Tất cả những Luật Lệ và chính sách mà Nhà Nước tự cho mình có
bổn phận phải làm như thế được phổ biến mỗi ngày trên Báo Chí và được
phóng thanh suốt ngày trên toàn nước, chỉ có những người vừa câm vừa
điếc mới không biết chuyện ấy! Mặt Trận không cần phải họp lại để phổ
biến tin đến nhân dân trong khi mọi người đã đọc hay đã nghe chúng.
Nhưng nếu Mặt Trận không giữ vai trò cái loa, thì thử hỏi Mặt Trận giúp
được gì cho Đảng và nhân dân?
Mặt Trận có thể giữ một vai trò tư vấn cho Đảng trong việc xây dựng
Luật và đường lối chính sách. Nhờ tập trung được nhiều thành viên tiêu
biểu cho nhiều khuynh hướng xã hội, nó có thể đóng góp những suy nghĩ
thiết thực và nghiêm chỉnh về những đề nghị hay dự thảo nhận được. Bất
hạnh thay, không biết là vì những chỉ thị nhận được hay vì do tự mình
sáng kiến, với những lý do hiểu được trong bất cứ trường hợp nào, và
cũng không nên săm soi làm chi, Mặt Trận luôn luôn nhất trí với những
lần báo cáo hay những văn bản chính thức được gửi đến để giải thích. Sau
một vài lần dự những phiên họp như thế, tôi không khỏi nhớ lại thuở nhỏ
khi tôi còn chạy chơi trên đường phố, phố Quảng Châu nằm giữa phố Hàng
Tơ và phố Hàng Đường, để nhìn những con nộm bẳng sứ với những cái đầu
luôn cúi xuống với đôi tay luôn buông thỏng như đang phê chuẩn chuyện
gì. Ý nghĩ gì đã nẩy mầm trong trí của người nghệ sĩ thủ công kia khi
hình dung ra toàn những con nộm với chiếc bụng bự với cũng chỉ một cử
động duy nhất giống nhau? Nó thể hiện chăng một sự coi thường khinh rẽ,
một sự cao hứng để diễu cợt và công kích những ông quan triều đình mà
sinh hoạt chỉ là một thái độ duy nhất của vâng lời và thuần phục? Khi mà
con người đã trở thành một chiếc máy đều nhịp, một con rô bô, máy móc
như một cơ động của giây chuyền sản xuất, người ta bảo đời sống ấy đã
khô kiệt nguồn sống, một động tác máy móc lập lại đến vô tận chỉ là đấu
hiệu báo trước của sự chết. Bergson đã dạy chúng ta rằng mọi vận động,
với nhiều biểu hiện đa dạng là một tiêu chuẩn của sự sống, cái tự động
hoá tê liệt trong một tư thế là đặc tính của vật chất. Một mặt, sự vận
động, sự thay đổi, sự đa dạng là những dấu hiệu của sự sống. Một mặt
khác, sự bất động, quán tính, bất biến báo hiệu cho bước tiến của vật
chất. Xung đột giữa sự sống và sự chết, giữa linh hồn và vật thể, là một
xung đột giữa những gì đang chuyển động, thay đổi, đa dạng và những gì
luôn đứng yên một chỗ, luôn cùng một trạng thái, ù lì và bất biến. Để
kềm chế, ngăn chận cái lấn lướt của sự vật bất động, duy trì một sự sống
nở hoa và có tinh thần trong mọi sinh hoạt, nụ cười sẽ là một phương
thuốc bổ thần hiệu. Tôi không chịu trách nhiệm về việc cười ngạo người
khác không đúng chỗ, nhưng tôi tự cười tôi rất nhiều khi tôi phải cúi
đầu và buông thỏng hai tay.
Một cuộc xét nghiệm phân tích về cái cấu trúc của Nhà Nước, dù là một
phân tích ban đầu sơ khởi, cũng làm cho tôi có suy nghĩ rằng lãnh đạo
có hai thái độ để chọn:
Hoặc là chủ nghĩa hình thức, tự làm mình thoả mãn với những phương
cách hời hợt về con người và sự vật, tìm lấy sự đắc ý với với cái bề
ngoài đầy xu nịnh, chấp nhận sự nhất trí của những kẻ chỉ biết cúi đầu
vâng dạ, chỉ vui thú được nghe một tiếng chuông, một bản giao hưởng của
tung hô, mùi lư hương thơm phức, mắt nhắm như đang được phúc lớn! Trong
những điều kiện đó, Đảng cứ tiếp tục bước đi, để mọi sự đứng yên ở
nguyên trạng như cũ, dù việc ấy có ích hay gây tổn hại cho nhân dân và
vì thế sẽ gây tổn hại cho Đảng là người đã tuyên bố độc quyền chịu trách
nhiệm.
Hoặc là lãnh đạo quan tâm lo lắng đến việc thẩm định lòng người và sự
tham gia đóng góp của nhân dân, đi kiếm những sự thật đang dấu mình sau
những nụ cười, những chào hỏi săn đón, những lời nói ngoa và những tung
hô nhất trí. Nhưng làm sao có thể tìm ra những gì mà người đời cảm thấy
và nghĩ suy? Thật ra cũng đơn giản thôi. Họ phải được tự do phát biểu,
có khả năng gạt bỏ những gì dấu diếm cho đến nay trong tận sâu thẳm của
suy tư. Một khi, nhiều quan điểm khác nhau được phát biểu, lãnh đạo sẽ
có khả năng điều chỉnh những cái nhìn sai lầm và chưa đầy đủ của mình,
để có thể lấy những quyết định chính xác thích đáng, hợp thời và mang
lại lợi ích.
Tôi xin các đồng chí nhớ rằng tôi không biện minh cho dân chủ, khi mà
dân Âu Châu phải mất hai trăm năm để đạt được nó, như theo một vài
người có thẩm quyền đã nêu ý. Tôi cũng không yêu cầu là đảng Cộng Sản
phải rút ra khỏi đời sống chính trị, mặc dù, than ôi, đảng đã mất nhiều
uy tín và niềm tin từ khi sự mất đạo đức và tham nhũng đã dính vô nhiều
đảng viên đang nắm những vị trí khá cao. Tôi chỉ mong muốn là nhân dân
có thể nói lên tiếng nói của mình về những suy nghĩ về những người đang
trách nhiệm, về tất cả những gì liên hệ đến số phận của họ trong hiện
tại cũng như tương lai. Chỉ đến lúc ấy thì mới có thể có được sự hợp tác
chân thành giữa Đảng và nhân dân tạo nên những lợi ích cho Đảng và nhân
dân! Không thể dành riêng cho chủ nghĩa tư bản được độc quyền áp dụng
những quyền tự nhiên của con người trong xã hội. Nhưng càng hơn thế,
chúng ta không nên tự giết mình về chữ nghĩa, bằng cách đi đến một cuộc
cãi nhau về chữ nghĩa một cách đáng buồn cười. Chủ nghĩa tư bản và chủ
nghĩa xã hội là những từ ngữ tự nó chẳng có ý nghĩa mà là những từ ngữ
tuỳ thuộc vào mùi vị và sự chọn lựa của những người dùng nó. Trên cửa
miệng của một người “xã hội chủ nghĩa”, với thói quen không tránh được
nhưng không ít quái dị và trẻ con, chủ nghĩa tư bản là luôn dính tới bất
cứ chuyện kinh khủng và bất cứ ai đã bị gán cho cái chứng nhận bỉ ổi
đó, cuộc đời của họ xem như chấm dứt ở đây. Bất cứ khi nào một chính
sách ăn thịt đồng loại được áp dụng, sự xung đột không còn nằm ở chỗ
tranh luận văn phạm, nói như Montaigne, lúc ấy sẽ có máu đổ và sự chết.
Thói quen luôn cúi đầu để tỏ vẻ sự tán thành, dùng hai bàn tay luôn
để vỗ tay, mồm luôn mở chỉ để nói câu đồng ý, tất cả chỉ cho thấy sự tê
liệt của lý trí, cái chết tiệt của trí thông minh, chặt bỏ những phản xạ
của phê bình. Trong đời sống của chúng ta hiện nay, có nhiều chữ đưa
chúng ta vào trạng thái hôn mê, thí dụ như: phản động, chống phản động,
phê bình. Đồng chí đã dùng từ “phê bình” để gán ghép cho những đề nghị
vô hại mà tôi đã trình bày cho lãnh đạo của Mặt Trận. Đồng chí biết quá
rõ chuyện gì sẽ xảy ra: đó là bản án tử hình mà tôi phải đối diện.
- Thôi, đừng thổi phồng chuyện ở đây. Chúng tôi đơn giản chỉ muốn nói
là đồng chí cứ luôn phê bình chỉ trích Mặt Trận. Thái độ đó làm chúng
tôi ngạc nhiên. Đã khá lâu, chúng ta đã quen sống tôn trọng Đảng, nghe
theo lệnh của Đảng vì những thành quả quân sự và chính trị của họ làm
chúng ta tin tưởng cũng như toàn thể nhân dân đang tin tưởng nơi Đảng.
Chúng ta được đào tạo không phải để nhìn bằng cặp mắt của mình mà bằng
cặp mắt của Đảng. Được trang bị bởi chủ nghĩa Marx Lenin, với kinh
nghiệm, với sự giúp đỡ của các nước anh em, Đảng chứng minh rằng Đảng có
quyền và xứng đáng với niềm tin mà chúng ta giao phó. Sự khôn ngoan của
chúng ta là tự rập khuôn những suy xét của mình theo mẫu mực của Đảng
và cho tới nay, chúng ta có quyền hãnh diện đã làm như thế. Vì thế,
chúng tôi phải thừa nhận rằng chúng tôi không hiểu được đồng chí.
- Về phía tôi, trái lại, tôi hiểu rõ là những nhận định của tôi đã
gây sốc cho đồng chí. Vì thế tôi cho rằng số phận đang chờ đợi tôi không
phải là cái mà tôi đang mơ ước. Mặc cho dù thế nào, tôi có hai con mắt
để nhìn, hai cái tai để nghe. Vì những gì tôi đã thấy và đã nghe làm tôi
hãi hùng! Tôi thấy cái tương lai mà chúng ta đang dần đến, và những cái
giật mình của lương tâm làm tôi mất ngủ. Để tìm được sự thanh thản
trong tâm hồn, tôi đã đi tìm trong những duyên cớ đã gây hại vô cùng cho
chúng ta, cái nào là cái cần kíp nhất và đâu là phương thuốc chữa trị
hửu hiệu nhất. Tôi muốn lập lại một lần nữa, để mà không ai có thể hiểu
lầm tôi và những quan điểm của tôi không bị diễn dịch một cách sai lầm
với mục đích để kết án tôi dễ dàng. Tôi chỉ xin một điều là các lãnh
đạo, những người theo chủ nghĩa Marx Lenin, cho phép mọi người được
quyền mở mồm và nói lên những điều mà họ nghĩ. Các lãnh đạo phải nhớ
rằng có nhiều người không dám hé răng, rằng cái hình thức và cái dáng vẻ
bề ngoài mang cho họ một niềm hãnh diện, chỉ là một cái mặt nạ để che
giấu những ý nghĩ và cảm xúc của họ mà thôi. Lãnh đạo chẳng những phải
gạt bỏ những gì không chấp nhận được mà còn phải suy nghĩ đến những
chuyện khác còn lại, ngay cả những chuyện cỏn con nhưng nó tố cáo ngược
lại những dối trá của những kẻ nịnh bợ hay kẻ vô tâm, và những dối trá
làm hại những quan điểm của Đảng.
Trong cuộc đấu tranh nhằm tìm ra sự thật, các đồng chí có một vai trò
phải làm. Chính các đồng chí phải tự mình tỉnh cơn mê muội thờ ơ, thoát
ra khỏi thái độ im lặng của mình, một khi các đồng chí tự mình lắng
nghe tiếng nói của lương tâm mà chúng ta đang cố gạt bỏ, ném một sợ giây
cứu hộ cho lương tâm đang bị chết chìm. Các đồng chí lúc ấy sẽ thấy đây
là vì lợi ích của chính các đồng chí, của Đảng và của nhân dân, mà tôi
hy vọng rằng chúng ta sẽ tái lập quyền tự do tư tưởng. Các đồng chí có
trách nhiệm trước nhân dân và Lịch Sử, cũng như Đảng có trách nhiệm của
Đảng, như não bộ mỗi người có những trách nhiệm của nó. Tôi xin được
phép nhắc lại điều cốt yếu đó với tất cả các đồng chí, với bản thân của
từng đồng chí, với Đảng, và với những người trí thức khác. Chắc chắn là
tôi sẽ chịu lãnh những hậu quả không tránh khỏi và đau đớn, những hậu
quả sẽ xảy ra và sẽ trừng phạt tôi vì đã mong muốn gìn giữ danh dự và tư
cách cùa mình.
5. Trận đấu bò lần thứ hai ở Đại Học
Trên đường trở về nhà, trong sự cô đơn im vắng, tôi cố gắng nhớ lại
những gì đã xảy trong những giờ qua để rút ra một bài học. Đây là lần
đầu tiên xảy ra một cuộc xung đột giữa tôi và lãnh đạo. Đây cũng là lần
đầu tiên chủ nghĩa cộng sản lập một phiên toà để xử một trí thức. Cho
đến bây giờ, tôi luôn giữ yên lặng, và những cơn thịnh nộ chống lại
chuyện này, dù rất hiển nhiên, vẫn được tôi kềm giữ không để chúng thoát
ra khỏi riêng tôi. Ngay cả vào thời đỉnh cao của Cải Cách Ruộng Đất,
khi những chuyện dã man đã làm tôi đau đớn khi nhìn thấy, bóp thắt tim
tôi, tôi đã có sự khôn ngoan và nghị lực để giữ yên tôi lại, dù biết
rằng vụ biến động này đang xảy ra cuồng điên trên toàn nước, và tôi cũng
hiểu rằng tiếng nói riêng rẽ của một trí thức nhỏ nhoi không thể nào
đến được giới lãnh đạo đang dấu mình kín bưng trong một thế giới bí ẩn
không thể nào xuyên qua được! Như một nhân chứng nhiệt tình nhưng yên
lặng, tôi đã chứng kiến những lỗi lầm tai hại và những sai lầm của nhà
cầm quyền, tôi hiểu rẳng tai của họ chỉ để sẵn sàng nghe những lời a dua
nịnh bợ chứ không sẵn sàng nghe những lời bình luận chói tai, nhất là
những lời phê bình liên tục bị gán ghép mấy từ “phản động”. Được trang
bị cho mình sự cẩn thận và sáng suốt, tôi đã vượt qua những vùng biển
đầy san hô, và cho đến nay đã tránh được một vụ chìm tàu. Nếu, trong
suốt quãng nữa đời người đầu, tôi đã nổ lực vượt qua những con đồi của
nền văn hoá Địa Trung Hải, nữa đời còn lại tôi phải cố gắng đứng thẳng
trên đôi chân dưới sức ép của chủ nghĩa Cộng Sản. Đây là cuộc phiêu lưu
lớn nhất đời tôi, những suy nghĩ, cả trong hành động lẫn cảm xúc, tôi đã
bị điều kiện hoá trong những cơn lốc của những vùng gió lốc đầy may
rủi. Tôi đã trở nên bén nhạy trong việc thủ thế giữ mình, nhìn trước
nhìn sau để tự bảo vệ mình tránh những bước sụp lỗ chân trâu, tránh
những trò gian trá hay những cạm bẩy giăng dưới chân. Tôi biết, trong
những trí thức, tôi là người đang nằm trong tầm ngắm và đang bị công an
theo dõi. Tôi biết có vài “con chó săn” đang ở những căn phòng cạnh nhà
tôi để có thể để mắt xem ai là những người đến thăm hay xem chừng thư
tín của tôi, nghe ngóng những câu chuyện hay tìm hiểu đài phát thanh nào
mà tôi hay thich mở nghe.
Nhưng lần này, tôi bị dính vào một hoàn cảnh mà tôi đã trở thành một
nạn nhân của một sự lừa dối mà cộng sản đã tung ra phong trào Trăm Hoa
Đua Nở, không phải để giải phóng họ ra khỏi những xiềng xích mà để lật
mặt nạ của những kẻ ngây thơ tin rằng đã đến lúc có tự do ngôn luận đáp
ứng những ước vọng dân chủ của mình. Không thể nào có chuyện một đảng
cộng sản độc quyền chính trị lại có thể tự mình thích nghi được với
những tự do dân chủ. Dù với bất cứ thể loại dân chủ nào, kẻ phạm tội đếu
phải chịu những trừng phạt tệ hại nhất của kẻ cầm quyền. Chính trong
cái ý nghĩa đó mà những “đồng chí” của tôi trong Mặt Trận hiểu đâu là
tội của tôi. Hoặc quần chúng có thể nổi dậy tự đưa mình lên đỉnh cao của
dân chủ hay họ phải mất hàng chục năm thậm chí hàng thế kỷ để thấu đạt
được ý nghĩa và những nguyên tắc của dân chủ, chả gì là quan trọng. Tôi
chỉ đơn giản đòi hỏi quyền tự do tư tưởng và chỉ với thế tôi đã trở
thành kẻ phản bội, kẻ thù của chủ nghĩa cộng sản. Lãnh đạo hiểu vấn đề
tế nhị của tôi: Nếu người dân bình thường có thể nói ra những điều họ
nghĩ gì về những chính sách và quyết định của Đảng, thì không thể nào có
cái gọi là nhất trí của họ được. Và, chắc chắn ở trong thời kỳ ban đầu
của dân chủ, chỉ trích sẽ nhiều hơn là tán dương. Lúc ấy, chuyện gì sẽ
xảy ra cho sự độc quyền chính trị của Đảng, sự mất niềm tin sẽ lớn tới
đâu vì những chuyện điên rồ của một số lãnh đạo?
Khi tuân phục chỉ thị của lãnh đạo, các “đồng chí” của tôi bắn được
hai con chim với một viên đạn: họ chẳng những đã giày xéo lên tôi, mà
còn tự học cho mình cách kết án tất cả những ai có những định nghĩa về
dân chủ chệch hướng với họ.
Tôi thật lòng rất tiếc cho các đồng chí trong Mặt Trận.
Tất cả họ là những người đàng hoàng chưa bao giờ xin gia nhập vào một
hội đoàn không đàng hoàng. Họ đã được đưa vào với lời mời gọi của lãnh
đạo mà chính sách đoàn kết quốc gia là qui tụ mọi công dân trong Độc Lập
và Tự Do và cũng để hưởng mọi phiếu bầu của họ. Khuynh hướng chính trị,
xã hội, tình cảm, tôn giáo của họ có thể khác nhau nhưng tất cả đếu
chung một ước vọng và thông cảm. Một tập hợp người như thế, với những
bản chất khác nhau, đa dạng về quan điểm của các thành viên, những người
được chỉ định bởi Nhà Nước nhưng không đại diện cho ai, chắc chắn sẽ
thiếu nội lực, thiếu phần dính kết và chỉ có thể giữ vai trò phụ mà
thôi. Chủ nghĩa hình thức mà người cộng sản không thể thiếu buộc Nhà
Nước nằm yên trong một cấu trúc đồng bộ với một cái vẻ bên ngoài dễ
thương, nhưng hoàn toàn trống rỗng trong nội dung và thiếu vắng tất cả
những kỷ năng, một tổ chức mà nhà lãnh đạo không đòi hỏi gì hơn là vổ
tay tung hô những quyết định của mình.
Được triệu tập đến để kết án một trong những đồng nghiệp của mình,
các “đồng chí” trong Mặt Trận cảm thấy họ bị sập trong một hoàn cảnh
trái khuấy. Trận đầu bò mà họ bị buộc phải chứng kiến không phải là một
trận đấu mang lại thích thú. Tôi không biết nỗi đắng cay nào đang làm
gương mặt của họ giá lạnh, làm ánh mắt họ không còn nét sáng. Tôi đã có
nhiều dịp tán gẫu với họ, và họ biết tôi là ai, họ đã từng tâm sự với
tôi, đặc biệt là những vị trong Nhà Thờ Công Giáo và các Chùa Phật Giáo
rằng chủ nghĩa duy tâm không thể nào thích hợp với chủ nghĩa duy vật vô
thần của cộng sản. Những lúc còn kháng chiến chống Thực Dân, ở Phát
Diệm, xung đột giữa người Công Giáo và những người cộng sản đã đưa đến
máu của người đứng đầu trong huyện phải đổ. Sau đó, Liên Tôn Diệt Cộng
là một phiên toà gây xúc động mạnh ở Thanh Hoá, chỉ một thời gian ngắn
trước trận Điện Biên Phủ.
Trong những thành viên của Mặt Trận và của Đảng, ai cũng biết phía
đối phương muốn gì. Vì thế, những thành viên Tôn Giáo của Mặt Trận như
trên giàn lửa: quần chúng không thể hiểu họ, xem họ như những kẻ phản
đạo, bội giáo vì họ đã đứng chung với cộng sản. Ngược lại, những người
cộng sản thay vì tỏ ra tin họ, thì lại nghi ngờ họ đang có những hành vi
thù địch tiềm tàng ẩn dấu. Trong những buổi họp của Mặt Trận ở trụ sở
Trung Ương trên đường Tràng Thi, không có gì làm tôi thích thú hơn là
được quan sát những điệu bộ đang xảy ra trước mắt và những nụ cười giả
tạo nơi này nơi kia. Và họ đang ở đây, được gọi tới để giáng một cú chết
người lên cái tên trí thức ác ôn mà số phận cũng y chang như họ, giống
họ, không được ngửi mùi thánh thần của Đảng vì những khát vọng dân chủ
của nó, xử và kết án nó. Họ càng hiểu là họ đang xử và kết án chính
mình. Sự vô nhân đạo của Đảng xảy ra như Pontius Pilatus [*]: sự rửa tay
chối tội về chuyện tôi bị đồng nghiệp tôi xử và kết án, và màn hài kịch
đã tái diễn ở Đại Học và ở Đảng Xã Hội, trong trận đấu bò lần hai và
lần ba. Và với một hòn đá, Đảng đã ném trúng hai con chim: kẻ phạm tội
bị trừng phạt, và những kẻ đưa ra trừng phạt phải rút bài học cho chính
sự an nguy của mình. Không bỏ một cơ hội nào để giáo dục quần chúng.
Tất cả những suy nghĩ đó đến với tôi trong đêm đầu tiên sau trận đấu
thứ nhất ở Mặt Trận Tổ Quốc. Ngày kế tiếp, tôi lại phải đến có mặt ở Đại
Học cho trận đấu thứ hai. Con bò tót không được phép ngưng để thở.
Những kẻ đấu bò đủ mọi vai trò thay phiên nhau chọc, khủng bố con vật
trong lúc chờ hạ thủ cú giết cuối cùng. Mặc dù thế, tôi vẫn không cảm
thấy mất can đảm hay tuyệt vọng, hay kể cả mệt mỏi. Tôi phải qua những
phiên Toà mà không ai nghĩ là có cho đến ngày hôm nay. Dưới cú đánh, tôi
có thể đo lại sức chịu đựng của mình, và sự tò mò đã giúp tôi vượt qua
những ức chế! Bất chấp các “đồng sự” đang lay động tấm vải đỏ (đấu bò),
tôi đang ở tâm trạng một kẻ tấn công.
Với tâm trạng đó tôi đã đến Đại Học.
Khi nhìn thấy vô số xe đạp đang để kín sân trường, tôi chắc số lượng
người đến rất đông. Khỏi cần phải tự hỏi. Khác với lần thứ nhất, trận
đấu bò lần hai được mở cho công chúng: bất cứ ai cũng có thể đến xem.
Hàng ngàn sinh viên, ban giảng huấn của nhiều Phân Khoa, kể cả phân khoa
Y và Dược, các phóng viên được hấp dẩn đến để chứng kiến cái chết của
một trí thức khá nổi tiếng ở Hà Nội, thêm một đám người tò mò và nông
dân đang tập trung ở hành lang, dồn cứng các phòng đến nỗi như không còn
không khí để thở và chuyện di chuyển đi lại xem như là không thể được!
Lần này, các quan toà không ngồi sau các bàn mà thay phiên nhau đứng
trên cái bục giảng, chỗ mà trong thời trướ
Tôi tự hỏi cái động cơ nào mà khiến cho họ tổ chức một hoạt cảnh
hoành tráng như thế? Khi mà những yêu cầu cuối cùng xảy ra sau hậu
trường được nói ra, bởi những người điều khiển cho những kẻ lo buộc tội,
tôi tin rằng tôi đã thấy ra lý do tại sao có một sự công khai ồn ào như
thế. Lý do là cho hai mặt: một mặt cho cá nhân người bị kết án, một mặt
là cho quyền lợi của những người xử án và những người đến nghe.
Tôi nhớ, trong mười năm bí mật kháng chiến, mỗi tháng tôi đều đi về
các tỉnh để bào chữa miễn phí cho những người bị kết án (nhưng không có
tiền thuê luật sư) trong những phiên toà có khi quan trọng và kéo dài
suốt đêm. Trong ngày, những cái loa, loan báo khai mạc phiên toà vang xa
trong vòng 10 đến 20 km. Những kẻ tò mò phải đạp xe hàng chục cây số để
đến xem màn trình diễn hiếm hoi, nhiều khi là duy nhất ở nơi họ ở.
Những cái chuông xe đạp thật ầm ĩ đinh tai nhức óc. Những kẻ qua đường,
đàn bà, trẻ con, thanh niên nam nữ đi thành từng hàng băng qua những
cánh đồng, mỗi nhóm mang theo một cái đèn nhỏ. Đấy là một ngày hội phải
đi dự.
Ở Hà Nội, báo chí, đài phát thanh, những cái loa được đẩy hết công
suất để chọc vào tính tò mò của mọi người. Tên của kẻ bị kết án cũng
đóng góp khá nhiều vào chuyên ấy. Vì thế, tôi hiểu rằng lần đấu tổ chức ở
Mặt Trận đã có ý định cách nào đó muốn giữ sự nhạy cảm của tôi bằng
cách làm trong yên lặng và kín đáo hợp với Mặt Trận. Lần này, với mục
đích làm như một vụ tai tiếng nổ lớn ngay từ lúc mở màn để kéo thanh
danh tôi xuống bùn, thuyết phục tôi tính nghiêm trọng của cái mà tôi đã
phạm, và để biện minh trước cho cái trừng phạt mà họ sẽ áp dụng cho tôi.
Cùng một lúc, họ cũng có ý định dằn mặt quần chúng, “giáo dục” những
người này trong hướng phải tuân phục vô điều kiện những chỉ thị và những
quyết định của Đảng, và chấp nhận sự chính thống của cộng sản. Bất cứ
vi phạm nào đối với nguyên tắc linh thiêng này đều bị trừng phạt hết sức
nặng nề, không kể bất cứ những đóng góp xuất sắc nào của kẻ vi phạm cho
Tổ Quốc và cho Cách Mạng.
Dưới chân cái bục giảng, nơi mà tôi đã qua những giờ phút đẹp nhất
trong đời, nay cũng nơi ấy tôi lại phải chịu những khoảnh khắc tệ hại
nhất trong cuộc đời của tôi. Thật vậy, tôi hiểu ra là chuyện được xếp
đặt không chỉ để trừng phạt tôi, à quên, xin lỗi là để “giáo dục” tôi,
nhưng tất cả là để làm bẽ mặt và hạ nhục tôi bằng hai cách: buộc tôi
đứng với tư cách của một kẻ tội phạm, phía dưới bục giảng nơi mà tôi
thường đứng đó trong những ngày huy hoàng và buộc tôi phải nghe những
lời thoá mạ thậm tệ và những công kích kịch liệt, không phải từ những
đồng nghiệp của tôi như trong trường hợp xử tôi ở Mặt Trận, mà từ những
khuôn mặt trẻ mới không biết từ đâu đến và có vẻ là sinh viên hay đã
từng là trong đám sinh viên của tôi. Tôi không bận tâm lắng nghe những
lời điên rồ láo khoét từ những kẻ đang chỉ trích tôi, tôi hoàn toàn quên
đi cái ngoại cảnh nơi mà họ đang tiến hành vỡ kịch và đang cố cắm một
những mũi tên xuyên qua người tôi, và tôi tự để suy nghĩ của mình trở về
thời Cải Cách Ruộng Đất, những ngày mà những địa chủ bị đấu tố, chịu
những sỉ nhục và bị xem như là những kẻ thù của nhân dân và cách mạng, y
chang như tôi hiện bây giờ.
Nhưng tôi được hưởng một sự đãi ngộ mà tôi rất cám ơn những kẻ đang
hành hạ tôi: họ chỉ tra tấn tôi bằng ngôn từ của đạo đức và tránh cho
tôi những đớn đau về thể xác. Tôi chưa bị nhốt kín trong tù, tôi chưa
phải mặc trên người những bộ đồ lấm lem bùn đất vì phải ngủ trên sàn đất
cứng, tôi chưa phải chịu ngữi những mùi gớm ghiếc của những con vật bị
nhốt chung chuồng, tôi chưa bị kéo lê thân mình với vòng xích trên cổ và
bị cột ở hai cổ chân, dưới những tiếng la ó và khạc nhổ của đám đông
đang hận thù chất ngất. Không, tôi được sống cuộc đời bình thường với
gia đình.
Nhưng những tra tấn nhục nhã mà tôi phải gánh chịu không chút nào ít
hơn những tra tấn nhục nhã mà những địa chủ bị đoạ đầy trước khi bị giết
chết.
Chỉ mới hôm qua, trước ngày những người cộng sản tràn vào các nơi,
truyền thống của cha ông ta là dạy học trò phải biết kính trọng Thầy
mình, thương yêu và kính trọng Thầy còn hơn cả cha ruột. Cái vinh dự
được giao phó là chăm lo đào tạo con người, sao cho được đơm hoa kết
trái, đã là khuôn thước do tâm hồn và cách sống của các Thầy Cô. Họ có
trách nhiệm với chính mình, với các học trò và cả xã hội. Điều đó đã
nuôi dưỡng tâm tánh thuần khiết của Thầy Cô. Những sách dạy của tổ tiên
về đạo đức con người được cả thế giới công nhận nay bị ném vào giàn lửa.
Đạo đức không còn được dạy trong trường, và ở thời buổi này, người ta
dạy trẻ nhỏ nhục mạ Thầy Cô. Chủ nghĩa Marx-Lenin đã thay thế đạo đức
trong việc dạy dỗ con người, sự còi cọc chỉ cho ra những loài hoa độc:
sự vô đạo đức sản sinh ra thói cay độc yếm thế, tội phạm tăng trưởng cả
bề rộng lẫn bề sâu, cả xã hội từ này phát ra những mùi thối tha mà từ
trước đần nay chưa hề có. Cộng Sản kịch liệt chối bỏ là không phải nhà
nước muốn như vậy, và cũng như mọi người, nhà nước cũng phàn nàn về
chuyện xảy ra như thế, nhưng cộng sản không thể chối bỏ trách nhiệm về
việc đạo đức bị xuống cấp vì những đường lối chính trị và một cơ cấu xã
hội do họ đã đưa ra.
Tôi không nhớ, và cũng chẳng muốn nhớ, tên và nét mặt của những thằng
nhãi ranh, kẻ nhận lệnh và được điều khiển bởi kẻ cầm quyền, ném những
lời tấn công xúc phạm đến danh dự của tôi, như một người đi đường phải
dừng chân cúi xuống để đuổi một con chó đang sủa dưới chân mình. Dù sao,
những tên cục súc kia đáng thương hơn là đáng chê trách, chúng nó muốn
được hưởng những ban bố của các ông lớn và để có một con đường tương lai
trong cuộc sống. Tôi sẵn lòng tha thứ cho chúng, nói một cách chi tiết
hơn, với những tư cách như thế mà đổ đống lên tôi thì cũng chẳng làm cho
hại cho uy tín mà tôi được các bạn đồng nghiệp và quần chúng dành cho.
Tôi đang chờ cái ngày mà, - cũng sẽ tới thôi -, Đảng phải nhận là mình
sai lầm về những gì mà họ làm trong Cải Cách Ruộng Đất. Tôi tự an ủi và
cho rằng nhân dân sẽ không xử kẻ đã tội phạm thượng đến Đảng cùng một
cách như những kẻ cuồng si cộng sản đang mơ tưởng một tương lai huy
hoàng, cuồng nhiệt lẽo lự trên cửa miệng và dung bản chải để đánh bóng
mình. Tôi cảm thấy hạnh phúc hơn những địa chủ vì đã không bị chính
những con của mình đổ lên cha những lời kết án theo lệnh đến từ trên rất
cao.
Tôi khinh thường quá sức những kẻ gièm pha đến nỗi không trả lời
những tấn công của họ. Tôi chỉ tiến hành trả lời hai người: một là một
sinh viên của tôi, còn người kia là một giáo viên tiểu học được nhận làm
giảng viên ở Đại Học, và những vấn đề họ nêu lên cũng đáng được xem
xét.
(Còn tiếp)
Nguyễn Mạnh Tường
Nguyễn Quốc Vĩ chuyển ngữ
Nguyễn Quốc Vĩ chuyển ngữ
______________________
[*] Pontius Pilatus: kẻ giết Chúa Giê Su.
No comments:
Post a Comment