NGHĨ VỀ QUYẾT ĐỊNH BUỘC THÔI HỌC SINH VIÊN NGUYỄN PHƯƠNG UYÊN

Giáo Sư Tương Lai,

Thư ngỏ gửi ông Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo

Kính gửi Bộ trưởng Phạm Vũ Luận,

Anh Phạm Vũ Luận thân kính,

Tôi xin được xưng hô như vậy vì tôi nghĩ anh và tôi là chỗ thân tình, tuy không nhiều nhưng cũng biết nhau, đã đôi lần trò chuyện với nhau. Thực ra nói “chỗ thân tình” là qua Hồ Ngọc Đại, bạn tôi. Nhiều lần chúng tôi nói về anh. Tôi đánh giá cao sự mạnh dạn và sâu sát của người đang gánh vác trách nhiệm nặng nề đối với sự nghiệp “trồng người” đã có sự nhìn nhận và ra quyết định dứt khoát về việc phổ biến triết l‎ý giáo dục cùng với mô hình thực nghiệm “công nghệ giáo dục”.

Tôi rất xúc động khi nghe chuyện ông Bộ trưởng đã thuê xe ôm trực tiếp đi đến 5 trường tiểu học ở vùng núi Lào Cai để được mắt thấy tai nghe việc thực hiện “công nghệ giáo dục” của thầy và trò, trực tiếp gặp gỡ trao đổi với các cháu học sinh và các vị phụ huynh học sinh ở đây, để từ đó kịp thời đưa ra quyết định phổ biến giải pháp đổi mới căn bản và giáo dục bắt đầu từ bộ môn Tiếng Việt ở lớp 1. Tôi hy vọng rằng Bộ trưởng cũng có sự sâu sát như vậy với nhóm “Cánh Buồm”! Nhóm của những người hết mình trong việc tìm con đường mới bằng bản lĩnh và trí tuệ đầy tính sáng tạo, đang tự lực vượt qua mọi trở ngại để xây dựng một bộ sách giáo khoa khởi đầu từ câp 1.

Sự cổ vũ của Bộ trưởng đối với một cách làm vượt khỏi lối mòn quan phương mà làm theo cách hoạt động của xã hội dân sự, tự nguyện tự giác vì thế hệ con em của chúng ta vào lúc này, là hết sức có ‎ý nghĩa. Đây chính là sự cổ vũ cho bản lĩnh dám tự khẳng định mình để dám là mình, cổ vũ cho ý chí khai phá và sáng tạo.

Nói vậy vì cuộc sống đang sải những bước đi táo bạo và quyết đoán trong thời đại của những biến động dồn dập. Bước vào thiên niên kỷ mới, ngay thập kỷ đầu của thế kỷ XXI này, tầm mắt của chúng ta đang đươc mở rộng dần ra vì tấm màng bưng bít đã bị xé toang nhờ thành tựu kỳ diệu của cuộc cách mạng thông tin. Sự thật đã hiện ra và đi liền cùng nó là sự phá sản nhiều giáo điều từng là chiếc “mũ kim cô” siết chặt đầu óc để từ đó khơi dậy những niềm hy vọng mới, bắt đầu một quá trình thanh lọc và tái tạo mới và tuổi trẻ đang là chủ thể của quá trình đó. Không có một bản đồ vạch sẵn cho con đường phía trước khi mà chúng ta đang làm biến đổi môi trường của ta đến tận gốc rễ đến mức rồi ta phải tự biến đổi chính mình để tồn tại được trong môi trường đó. Cho nên, trong thời đại chúng ta đang sống, chuẩn mực chính là sự thay đổi. Những kinh nghiệm có sẵn, những phương pháp truyền thống không còn đủ cho hành trình của chúng ta đi về phía trước. Sáng tạo và linh hoạt trong tư duy cũng như trong hành động tự khẳng định bản lĩnh dám là mình phải là phẩm chất hàng đầu của thế hệ trẻ Việt Nam, đối tượng và cũng là chủ thể của giáo dục và đào tạo, nguồn sinh lực bất tận và niềm hy vọng của dân tộc. Trong nhận thức đó, trên tinh thần đó tôi muốn chân tình gửi đến Bộ trưởng sự phẫn nộ và thất vọng của tôi đối với quyết định buộc thôi học đối với nữ sinh viên Nguyễn Phương Uyên của Hiệu trường trường Đại học Công nghiệp thực phẩm tpHCM ký ngày 29.11.2013.

Trước hết, trong quyết định buộc thôi học Phương Uyên có viết : “Căn cứ vào quy chế học sinh sinh viên các trường đại học, Cao đẳng và Trung cấp chuyên nghiệp chính quy Ban hành theo Quyết định số 42/ 2007/QĐ Bộ GDĐT ngày 1.8.2007 của Bộ Giáo dục và Đào tạo” và “Căn cứ công văn số 6144/Bộ GDĐT-CTHSSV ngày 9.9.2013 của Vụ trưởng Vụ Công tác HS SV-Bộ Giáo dục và Đào tạo” nhưng không chỉ rõ sinh viên Nguyễn Phương Uyên đã vi phạm những điều nào trong Quy chế đã quy định nói trên? Như vậy thì liệu có phải lý do buộc thôi học sinh viên Phương Uyên là “Căn cứ nội dung bản án số 838/2013/HSPT ngày 16.8.2013 của Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại tp HCM gửi trường Đại học CNTP tpHCM“?

Nội dung ấy gồm những gì để tòa tuyên án treo đối với Phương Uyên và trả tự do ngay tại tòa ngày 16.8.2013 chúng tôi không được đọc, nhưng điều được nghe lại là cáo trạng của Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Long An: “Uyên đã sử dụng hai mảnh vải trắng, lấy máu pha loãng với nước, rồi dùng ngón tay chấm viết, một mảnh có nội dung phỉ báng Đảng Cộng sản Việt Nam, mảnh còn lại có nội dung không hay về Trung Quốc”. Phải chăng là vì “tội” đó mà sinh viên Phương Uyên bị buộc thôi học? Nếu vậy thì quá nhục! Khi biển đảo bị xâm chiếm, ngư dân bị xua đuổi, đánh đập, bắt bớ đòi tiền chuộc, thì người ta lặng thinh hoặc ấp úng lên tiếng chiếu lệ. Nhưng khi tuổi trẻ bày tỏ lòng yêu nước chống xâm lược thì bắt bớ, đàn áp và bỏ tù. Hèn hạ và trơ tráo đến cỡ ấy, bỏ tù cô gái đã nói câu “có nội dung không hay về Trung Quốc” thì chẳng còn gì để mà rao giảng về tư tưởng, đạo đức! Tòa án Việt Nam bỏ tù công dân của mình vì câu “Tàu Khựa Cút Khỏi Biển Đông” đã nói lên sự thật về sự băng hoại của nền tư pháp Việt Nam đương đại.

Tuy vậy, xem ra điều người ta giận dữ hơn cả có lẽ bản lĩnh dám là mình, dám tự khẳng định mình trong tuyên bố dõng dạc của cô sinh viên : “Tôi không cần giảm án. Tôi chỉ cần toà xử đúng người đúng tội. Tôi cho rằng chống ĐCS không phải chống phá đất nước, dân tộc. Các ông đừng đánh đồng”. Trả lời phỏng vấn của Thụy Mi, đài RFI của Pháp, Phương Uyên nói rõ :” Em không phạm vào điều 88 là chống Nhà nước. Em vẫn yêu Tổ quốc của mình đấy thôi. Em chỉ có xúc phạm đến Đảng. Vì Đảng chỉ là một tổ chức nên không cào bằng được. Không vì cái sự quá tôn sùng một đảng phái mà mọi người, nhất là Hội đồng xét xử cũng như Viện kiểm sát cào bằng Đảng với Nhà nước Việt Nam“.

Tuyên bố công khai và minh bạch của cô lập tức nổi bật trên nhiều trang báo mạng trong nước và trên các phương tiện truyền thông ở nước ngoài đi liền với ánh mắt ngời sáng, nét mặt bình tĩnh của nữ sinh viên áo trắng trước vành móng ngựa. Sức âm vang của giọng nói Phương Uyên trả lời phỏng vấn của các phóng viên quốc tế có sức thu hút rất mãnh liệt: chững chạc vững vàng bằng sự trong sáng, hồn nhiên và không kém phần mạnh mẽ của tuổi trẻ tin vào chân l‎ý. Nét dịu dàng nữ tính của cô sinh viên 21 tuổi đời thiết tha với cuộc đời đã đương đầu và đã chiến thắng bộ máy bạo lực! Sức âm vang ấy vừa hiền hòa, vừa dữ dội!

Hiền hòa vì đây là giọng nói giàu âm sắc nữ tính của cô gái trẻ xinh đẹp, dịu dàng. Dữ dội vì sau tia chớp là sấm sét và dông bão. Sấm sét của sự phẫn nộ. Dông bão của cuộc chiến đấu chống cường quyền, bảo vệ đất nước, giành dân chủ, tự do. Một khi lòng yêu nước chống giặc ngoại xâm gắn làm một với cuộc đấu tranh giành dân chủ và tự do nhằm thực hiện quyền làm người trên một đất nước mà độc lập đã phải đổi bằng núi xương, sông máu của nhiều thế hệ Việt Nam, thì sức mạnh của nó sẽ là triều dâng thác đổ. Vì thế mà người ta sợ chăng? Phương Uyên thì vẫn hồn nhiên ấp ủ hoài bão của một sinh viên sau hơn mười tháng ngồi tù, học hành bị gián đoạn, phải tranh thủ bù đắp lại thời gian đã mất. Trả lời câu hỏi của RFI “Uyên có quay trở lại trường học hay không“? Cô sinh viên tự tin và hồn nhiên nói : “Dạ, học, học nữa, học mãi, con đường học vấn của em không bao giờ dừng lại đâu ạ“. Cô gái 21 tuổi ấy không dự liệu được những đòn thù mà rồi cô sẽ còn phải gánh chịu khi cô dám công khai bác bỏ thần tượng đảng cầm quyền đã mất hết uy tín, không thừa nhận sự “đánh đồng” đảng với dân tộc, với đất nước.

Phải chăng đó chính là lý do‎ người ta ra quyết định buộc thôi học cô sinh viên đã thẳng thắn nhìn vào sự thật và nói lên sự thật đó! Người ta quyết thô bạo và dữ dằn cắt đứt “con đường học vấn” của cô gái dám có bản lĩnh tự khẳng định, muốn được là chính mình! Quyết định ấy không hể tỏ rõ quyền lực và sức mạnh của người đang nắm quyền lực trong tay mà ngược lại, cho thấy họ bối rối và thiển cẩn trong nhìn nhận sự việc và diễn biến của tình hình. Người ta ngỡ là răn đe và trấn áp sẽ làm nhụt chí thanh niên mà không thấy rằng hành động nhỏ nhen và cạn tàu ráo máng như vậy đã đẩy tuổi trẻ dứng đối lập với họ. Cái giá phải trả của họ rồi sẽ rất đắt.

Nhân cả thế giới đang tưởng niệm Nelson Mandela, một biểu tượng quốc tế về phẩm giá và sự kiên nhẫn, biểu tượng của trí tuệ, của tinh thần dân chủ, lòng nhân đạo và của sự khoan dung xin gợi lên đây sự cảnh báo của ông đối với nhà cầm quyền: “từ chối quyền của con người chính là thách thức nhân tính của họ”.

Thưa Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo, anh Phạm Vũ Luận thân mến, anh nghĩ sao về việc này?

Có lẽ lớp người như chúng ta đôi khi đã không mấy tỉnh táo để nhìn nhận và suy ngẫm về thái độ của cô sinh viên “ đã sử dụng hai mảnh vải trắng, lấy máu pha loãng với nước, rồi dùng ngón tay chấm viết, một mảnh có nội dung phỉ báng Đảng Cộng sản Việt Nam, mảnh còn lại có nội dung không hay về Trung Quốc“. Nếu thật nghiêm túc tìm hiểu tâm trạng của lớp trẻ, đối tượng phục vụ của chúng ta, chắc sẽ tìm ra cái logic của việc chống Trung Quốc xâm lược và “phỉ báng Đảng Cộng sản Việt Nam” trong tư tưởng và tình cảm của cô gái trẻ.

Hãy đặt họ vào thực trạng của xã hội mà họ đang sống. Chưa bao giờ uy tín của đảng Cộng sản Việt Nam lại xuống thấp đến như thế, chưa bao giờ niềm tin của tuổi trẻ lại bị khủng hoảng đến thế. Điều này tỷ lệ thuận với sự băng hoại của đạo lý xã hội và sự xuống cấp của văn hóa. Và điều này đã được thừa nhận bởi chính những nghị quyết đòi hỏi phải chỉnh đốn đảng chứ không phải “phần tử thù địch” nào nói ra cả! Chỉ cần lật trang báo chính thống của nhà nước là đủ thấy một cách cụ thể và sống động điều đó. Vả lại, làm sao tuổi trẻ giữ được niềm tin được khi chính người cầm lái đã ngả tay chèo trong cơn sóng cả trước những biến động dữ dội của thời cuộc? Thì đó, tại một phiên thảo luận của Quốc hội, ông tổng bí thư của đảng cầm quyền đã bộc lộ tâm trạng bối rối của mình qua câu nói ngập ngừng, lấp lửng “Xây dựng CNXH còn lâu dài lắm. Đến hết thế kỷ này không biết đã có CNXH hoàn thiện ở VN hay chưa”. Đây không là sự khủng hoảng niềm tin thì là gì? Chỉ có điều, đây cũng chính là một sự thật cố che dấu mãi không được, khi tâm trạng bất ổn đã bật ra.

Điều phải nói và cần nói ở đây chỉ là, mặc dầu không hiểu rõ chủ nghĩa xã hội là cái gì, cần cả trăm năm mới hoàn thiện được, nhưng rồi vẫn vạch ra “Cương lĩnh xây dựng chủ nghĩa xã hội” để buộc cả dân tộc phải nhắm mắt chấp nhận khi mà giữa thanh thiên bạch nhật hệ thống XHCN đã sụp đổ tan tành như lâu đài xây trên cát mỏng. Nếu không nhắc lại sự sụp đổ nữa thì cứ hãy nhìn vào một đất nước đang tồn tại hai miền: Bắc Triều Tiên và Nam Hàn để so sánh trình độ văn minh và đời sống vật chất, văn hóa của người dân ở hai thể chế chính trị khác nhau, cũng đã đủ để đưa ra nhận định. Còn ở nước ta, chỉ cần tính từ khi đất nước được xây dựng và phát triển theo định hướng của “cương lĩnh xây dựng chủ nghĩa xã hội” thì Việt Nam so với các nước Đông Nam Á khác như Singapore, Thái Lan, Malayxia, Philippin ra sao? Ấy thế mà, người ta vẫn lấy cái “cương lĩnh” đó làm “kim chỉ nam” cho việc xây dựng đất nước. Người ta đặt “cương lĩnh” đó lên trên, lên trước Hiến pháp, áp đặt những nội dung sai lầm và lạc điệu với thời đại của “cương lĩnh” vào trong việc sửa đổi Hiến pháp 1992!

Một “cương lĩnh đầy rẫy những cái sai” nói như nguyên Phó Thủ tướng Trần Phương, Chủ nhiệm Ủy Ban Khoa học Xã hội Việt Nam trước đây nay là Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, trong dịp góp ‎ kiến vào Cương Lĩnh năm 2010 : “Ông nói CNXH mà ông không hiểu nó là cái gì cả. Ông nói định hướng XHCN mà ông không biết cái định hướng nó là cái gì. Ông nói là nền dân chủ XHCN mà ông không hiểu dân chủ XHCN khác cái dân chủ tư sản là cái gì”! … Chúng ta nói và chúng ta biết là chúng ta bịp người khác! Đại hội X, tôi đã phát biểu thẳng với các anh lãnh đạo rồi, tôi nói là định hướng XHCN là cái gì, các ông phải ghi ra. CNXH mà chúng ta tiến tới là cái gì, các ông phải ghi ra. Nhưng mà một câu thách đố đơn giản vậy mà họ cũng không làm nổi đâu…” Gs Trần Phương thẳng thắn và nghiêm túc cảnh báo : “chúng ta tự lừa dối chúng ta và đồng thời chúng ta lừa dối người khác“. Bằng một “cương lĩnh đầy rẫy cái sai” như vậy được lấy làm điểm tựa cơ bản cho việc sửa đổi Hiến pháp để rồi cái Hiến pháp ấy được Quốc hội biểu quyết thông qua với số phiếu tuyệt đối [trừ hai người không tham gia] thì là gì nếu không phải là “ chúng ta tự lừa dối chúng ta và đồng thời chúng ta lừa dối người khác” .

“Chúng ta” đã vậy nhưng lại cứ muốn tuổi trẻ cúi đầu tuân phục. Những thanh niên có bản lĩnh dám phản đối sự dối trá như nữ sinh viên Phương Uyên bị buộc tội “xúc phạm đến Đảng“, bị trấn áp thẳng tay là điều dễ hiểu! Thế rồi, trước áp lực của công luận trong và ngoài nước, phải xử án treo, nhưng lại buộc phải thôi học, quyết chặn đứng con đường học vấn của cô gái không chịu cúi đầu! Một thể chế dung dưỡng cho sự khuất tất và hèn mọn như thế thì làm sao mà buộc tuổi trẻ phải tin theo? Mà tin cái gì cơ chứ? Tin ai khi mà họ đã hiểu ra rằng “chúng ta nói và chúng ta biết là chúng ta bịp người khác”. Buộc thế hệ trẻ phải tin vào cái “chúng ta” này sao?

Khi cô sinh viên công khai tuyên bố “chống ĐCS không phải chống phá đất nước, dân tộc“, cô gái có hiểu biết đó đã tìm cách vận dụng tri thức về luật pháp để tự bảo vệ cho mình. Phải chăng đây chính là chống “sự lừa dối” mà bậc cha chú đã trung thực và chỉ ra một cách thẳng thắn và công khai vừa dẫn ra ở trên. Nếu thật sòng phẳng thì phải nói rằng, những người đã bằng lời nói và việc làm của mình khiến cho uy tín của đảng cầm quyền xuống thấp như hiện nay mới đích thực là người đẩy nhanh sự sụp đổ của đảng cầm quyền, của thể chế toàn trị đang là vật cản đối với tiến trình phát triển của đất nước hội nhập với thế giới của nền kinh tế tri thức và văn minh mới. Galilê đã có lý‎ khi chua chát khẳng định : “tôi tin rằng trên thế giới không có sự thù hận nào lớn hơn sự thù hận của sự kém hiểu biết chống lại sự hiểu biết“.

Thưa Bộ trưởng,

Anh Phạm Vũ Luận thân kính,

Thư tôi viết cũng đã quá dài nhưng vẫn chưa nói hết những suy tư về thế hệ trẻ của một người đã đứng trên bục giảng hơn 50 năm. Quyết định buộc thôi học với cô sinh viên Nguyễn Phương Uyên chính là một biểu hiện dại dột của người cầm quyền, gieo thêm sự căm phẫn trong thế hệ trẻ mà không hiểu được rằng “thù hận giống như thể uống thuốc độc và rồi tự hi vọng điều đó sẽ giết chết kẻ thù của bạn” như Nelson Mandela cảnh báo. Có thể một bộ phận nhỏ nào đấy trong giới trẻ bị tác động của giải pháp tự giải khát bằng thuộc độc đó, họ sẽ trở nên ngoan ngoãn tuân phục. Nhưng chẳng lẽ chúng ta chỉ muốn có một đàn cừu để chăn dắt ?

Nếu thế thì dân tộc ta rồi sẽ ra sao khi những thanh niên ưu tú, thay vì đua đòi hưởng thụ hoặc lầm lũi chịu đựng và tuân phục đã dám có bản lĩnh tự khẳng định mình, dám suy nghĩ và hành động bằng chính cái đầu của mình để dũng cảm dấn thân cho một khát vọng chính đáng thì lại bị trấn áp, tù tội, cắt đứt con đường học vấn? Cần hiểu tuổi trẻ như điều mà họ đang hiểu và đang có nếu muốn giáo dục và đào tạo họ trở thành những hiền tài của đất nước. Không thể bắt họ mãi mãi là vị thành niên trong môi trường sống của họ đang thay đổi dữ dội mà chuẩn mực chính là sự thay đổi. Những sai lầm hay thiếu sót của họ, nếu có, thì cũng là điều bình thường. Phải nhìn vào đó với con mắt khoan dung và sự cảm thông để cùng với họ khắc phục và đi tới.

Đừng quên rằng, trong lịch sử không thiếu những bản lĩnh sáng tạo và dấn thân vì nghĩa lớn từng bị coi là dị giáo! Lịch sử thường đi những bước oái oăm, ngoằn ngoèo, gấp khúc, lên thác xuống ghềnh. Chẳng mấy khi đi thẳng một lèo mà cứ như như dòng sông uốn lượn. Có lúc tưởng như sông chảy ngược, nhưng thật ra cuối cùng rồi sông vẫn xuôi về biển cả. Vả chăng, lịch sử là con người nhân với thời gian. Chính thời gian đã tích tụ vô vàn mảnh vụn của niềm tin, của ý chí mà từ đó nảy sinh tư tưởng của một thời đại. Những người trẻ tuổi dám là mình, dám có bản lĩnh phản kháng lại bất công, chuyên chế tước bỏ quyền làm người của họ để chọn cho mình một hướng đi, một cách sống thuận với hướng đi của thời đại, đang viết nên những trang sử của họ và qua đó, góp phần viết nên những trang sử mới của dân tộc.

Vì thế, chính họ chứ không phải chúng ta, anh và tôi, sẽ làm cho đất nước này khởi sắc, dân tộc này ngẩng cao đầu trước một thế giới dồn dập những biến động không sao tiên đoán được. Một xã hội mới sẽ xuất hiện mà Ph.Angghen chứ không phải ai khác anh Luận ạ, đã khẳng định rằng : xã hội đó “sẽ được quyết định khi một thế hệ mới sẽ lớn lên… Khi những con người như thế xuất hiện, họ sẽ vứt bỏ tất cả những điều mà theo quan niệm hiện nay họ phải làm: họ sẽ tự biết cần phải làm như thế nào” (C.Mác & Ph.Angghen Toàn Tập , Tập XXI. NXBCTQG . Hà Nội, 1995 tr..128)

Vậy thì, thưa anh Phạm Vũ Luận, tôi hy vọng anh sẽ giúp giải tỏa những suy tư, day dứt về chuyện trường Đại học Công nghiệp Thực phẩm TP Hồ Chí Minh buộc thôi học sinh viên Nguyễn Phương Uyên.

Thân kính,

Giáo Sư Tương Lai,

Một người đã từng đứng trên bục giảng từ phổ thông đến đại học