Mai Xuân Dũng - Mấy ngày qua, một vài
trang mạng xã hội như Facebook, vài blog ẩn danh đã lên tiếng kêu gọi người dân
Việt Nam ở Hà Nội và TP/HCM xuống đường biểu tình chống Trung Quốc vào ngày Chủ
Nhật này và được các trang mạng khác đăng lại.
Mục đích của cuộc biểu tình được nêu ra là để “phản đối
Trung Quốc gây hấn và xâm phạm chủ quyền Việt Nam trên biển Đông”. Kể từ mùa hè
2011, dư luận đã quen với những hoạt động như vậy. Đặc biệt, chủ đề “Biểu tình”
trở nên rất nóng, thu hút nhiều sự chú ý của quốc tế khi những người biểu tình
bị chính quyền, công an nhìn nhận như những cuộc “gây rối” và đã có những hành
động bắt bớ, trấn áp mạnh mẽ. Những việc đó thực tế đã làm quan hệ của nhân dân
và nhà cầm quyền vốn đã có mâu thuẫn sâu sắc nay càng trở nên tồi tệ hơn.
Chắc chắn về phía nhà nước đã có nhiều cuộc họp bàn để đưa ra những
giải pháp cho vấn đề này. Tuy nhiên, như đã thấy, có vẻ những quyết định trên
thượng tầng tỏ ra thiếu sáng suốt hoặc bị chi phối bởi những “sức mạnh ý thức hệ”
từ bên ngoài. Theo dư luận là để làm vừa lòng ông bạn khổng lồ Trung hoa để đổi
lại sự “che chở”cho chế độ hoặc hứa hẹn hậu thuẫn những vị trí then chốt trong
bộ máy lãnh đạo đảng cộng sản.
Sự chỉ đạo từ cấp trên theo đường hướng đó dẫn đến biện pháp khống
chế các cuộc biểu tình ôn hòa của chính quyền tại hai thành phố là khá thô bạo.
Thực tế cho thấy các cuộc biểu tình nói trên được lực lượng công
an “quan tâm đặc biệt”. Chính quyền hai thành phố Hà nội và Sài gòn tích cực
ngăn chặn từ khi diễn tiến biểu tình chuẩn bị xảy ra và bao vây giải tán khi những
người biểu tình tập trung xuống đường tuần hành. Việc “dọn dẹp” này thường được
nhà nước giải thích là để “ngăn chặn các vụ gây rối trật tự công cộng”. Những
người tích cực tham gia bị công an bắt tại chỗ đưa đi giam giữ tại trại Lộc
Hà,nơi từng được biết đến là trại cải tạo dành cho những người dính đến các tệ
nạn xã hội-một hàm ý nhục mạ họ.
Để giải thích cho những hành động bất khoan dung và trái hiến
pháp của cơ quan công quyền, truyền thông nhà nước đưa ra một số lý do biện hộ
thiếu thuyết phục theo kiểu cách nói trên. Điều đó làm tình hình chính trị phức
tạp thêm, mâu thuẫn giữa chính quyền và phía người biểu tình lớn hơn, sự bất
bình trong dư luận dân chúng lan rộng nhiều thêm.
Một que diêm có thể thổi bùng lên thành các đám cháy lớn. Sự cảnh
giác đối phó của nhà nước là dễ hiểu. Phía lãnh đạo đảng cộng sản nhận thức rõ
về các nguy cơ bất ổn xã hội có thể dẫn đến sự chuyển biến xã hội, thúc đẩy,
làm tan rã thể chế một cách khó lường như tại các nước đông Âu, Bắc Phi, Ả rập
trong thập niên qua. Nhưng chính cách thức ứng xử thô bạo với các cuộc biểu
tình tuần hành của phía nhà cầm quyền luôn là nguyên nhân chính tạo ra cú hích
quyết định đối với sự bùng phát bất ổn, bạo loạn.
Việc kiểm soát các cuộc biểu tình ở bất cứ quốc gia nào để duy
trì,vãn hồi trật tự là điều cần thiết. Ở Mỹ, Anh, Thụy điển…là những nước có
truyền thống tự do dân chủ, tôn trọng quyền tự do cá nhân nhưng cảnh sát vẫn có
thể ra tay “dọn dẹp” bằng vòi rồng, thậm chí hơi cay. Chuyện bắt giữ còng tay
các công dân quá khích vẫn xảy ra. Dĩ nhiên,những việc đó là cần thiết khi các
phần tử cực đoan lợi dụng việc biểu tình để đập phá các cửa hàng,đốt cháy ô tô,
gây náo loạn trật tự xã hội. Ở các nước đó, hành động của cảnh sát trong những
vụ việc như vậy thường được dư luận dân chúng và công luận nhìn nhận là cần thiết.
Nhưng rõ ràng, không thể so sánh bản chất và diễn tiến của các cuộc biểu tình
chống Trung quốc bành trướng ở các thành phố tại Việt nam với các cuộc biểu
tình phản đối chính phủ trong chính sách an sinh xã hội hoặc chính sách đối ngoại...
của những chính phủ như bên Anh quốc, Mỹ... Mặt khác, những người tham gia các
cuộc biểu tình ở Hà nội,Sài gòn biểu thị sự phản kháng trước các hành động xâm
lược, gây hấn hiển nhiên của nhà cầm quyền Bắc kinh là những trí thức có tên tuổi
mà sự cống hiến của họ cho đất nước,cho chính thể chế này là điều không thể phủ
nhận. Họ là những công dân thực sự tử tế,lương thiện. Chính phủ cũng thừa biết
chẳng có “thế lực thù địch” nào lôi kéo họ xuống đường chống nhà nước. Chính phủ
cũng biết rõ họ chẳng hề “gây rối trật tự công cộng”. Họ cũng chẳng hề có ý định
“lật đổ chính quyền” như sự giải thích, tuyên truyền của các cơ quan truyền
thông mà sự tồn tại là bởi ngân sách chính phủ. Dù rằng mong muốn thay đổi một
thể chế xã hội bất công, đầy rẫy những “con sâu” đục khoét đất nước, làm băng
hoại các giá trị đạo đức như hiện nay là có thật. Nhưng điều đó không thể kết tội
họ, không thể chụp lên đầu những người biểu tình cái mũ “phản động” được. Chủ
trương đàn áp cùng lối hành xử thô bạo, kém văn hóa của những người thực thi
pháp luật và truyền thông “bú sữa” quen vu vạ chỉ làm cho những người biểu tình
ôn hòa và dư luận xã hội nghiêng về quan điểm cho rằng một bộ phận chủ chốt
trong đảng cộng sản đã thi hành một chính sách “phản động” thờ phụng ngoại bang
đi ngược lại tiến trình dân chủ đất nước.
Sự mâu thuẫn giữa nhân dân và nhà cầm quyền là rõ ràng. Sự chán
ghét, bất mãn trước thực trạn tham nhũng lan tràn ở các cấp cao trong đảng cộng
sản là hiển nhiên. Sự mất niềm tin trước cung cách điều hành chính sách vĩ mô của
nhân dân là điều có thật. Các nhà lãnh đạo đảng cũng đã thấy rõ và tỏ ra lúng
túng trong sự đối phó với vấn đề biểu tình. Mâu thuẫn nội bộ trong cách giải
quyết vấn đề biểu tình cũng đã phát sinh và còn phát triển. Những biểu hiện cứng
rắn khi đối phó với các cuộc biểu tình ôn hòa nói lên thái độ của chính quyền với
“vấn đề Trung quốc” là nhịn nhục đến cùng, đối với người biểu tình là cứng rắn
đến cùng để đảm bảo “an toàn chế độ”. Có lẽ đó là lối tư duy vị đảng bất vị dân
tộc của những người lãnh đạo tầm vĩ mô nhưng quá bảo thủ, vị kỷ.
Sự bảo thủ, vị kỷ của đảng lại một lần nữa bộc lộ khi mới đây tại
Quốc hội, những tranh luận về việc có hay không, nên “sớm đưa vào nghị trình luật
biểu tình”. Ủy ban thường vụ Quốc hội tỏ ra quyết tâm trì hoãn bằng được việc
đòi hỏi phải sớm đưa ra dự thảo luật biểu tình.
Trả lời phóng viên Tuần Việt nam Net: “Vừa qua khi thảo luận
tổ về dự thảo Hiến pháp sửa đổi, có một số đại biểu cho rằng nếu vẫn chưa soạn
các dự án luật như Luật Biểu tình, Luật trưng cầu dân ý thì Hiến pháp dù có
thông qua vẫn chỉ là một bản Hiến pháp treo?”ĐBQH TP Hồ Chí Minh, luật sư
Trương Trọng Nghĩa, người vừa "đăng ký" nhận soạn Luật Biểu tình cho
Quốc hội chia sẻ:
“Theo tinh thần Hiến pháp hiện hành thì Quốc hội còn đang nợ
nhân dân những luật rất cấp thiết như Luật biểu tình, Luật trưng cầu dân ý mà
món nợ về Luật biểu tình là món nợ ít nhất là từ năm 1959 cho đến nay.
Vào tháng 9/1945 Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh số 31 ngày 13/9 yêu
cầu giữ quyền biểu tình của người dân, hồi đó gọi là quyền tự do hội họp. Chỉ
yêu cầu báo trước 24 tiếng đồng hồ.
Bây giờ cơ quan chức năng phải trả lời là sắc lệnh này của Hồ
Chí Minh có bị hủy bỏ chưa. Điều đáng nói là trong bối cảnh chính quyền còn non
trẻ, thù trong giặc ngoài, dân trí còn thấp mà Hồ Chủ tịch không hủy bỏ quyền
đó. Vậy không có lý do gì mà thời điểm ngày nay lại không tiếp tục thể chế hóa
quyền đó của người dân. Hơn nữa, chính Thủ tướng cũng đã đề nghị ban hành luật
này từ kỳ họp trước.”
Ấn tượng nhất có lẽ là đề xuất đưa Luật Biểu tình vào chương
trình năm sau của đại biểu quốc hội thành phố Hà Nội Nguyễn Đức Chung. Ông
Chung hiện là Giám đốc công an Hà Nội. Và Hà Nội là một trong hai thành phố từng
có nhiều cuộc biểu tình tự phát chống bành trướng Trung quốc. Tại sao phải trì
hoãn đưa ra thảo luận và xây dựng luật biểu tình?
Cũng có dư luận đây đó từ cấp lãnh đạo đảng là “biểu tình chống
Trung quốc chỉ là cái cớ mà thực chất là chống chế độ” hoặc “biểu tình là theo
lệnh của các thế lực thù địch từ bên ngoài”
Chuyện biểu tình là hoạt động xã hội bình thường ở tất cả các quốc
gia trên thế giới từ rất lâu và là một trong những quyền hợp pháp của công dân.
Ở Việt nam, quyền biểu tình được ghi trong Hiến pháp tại điều 69. Hiến pháp năm
1946 chỉ qui định công dân Việt Nam có quyền tự do tổ chức và hội họp. Nhưng từ
Hiến pháp 1959, 1980 và 1992 đều qui định công dân Việt Nam có quyền biểu
tình.
Tất nhiên bất cứ các cuộc tập hợp có nhiều người tham gia đều chứa
đựng những yếu tố có thể dẫn tới bạo lực. Bạo lực có thể nổ ra khi căng thẳng
lên cao hoặc do cảnh sát hay quân đội đàn áp. Nhưng một thể chế tốt sẽ chỉ tốt
hơn lên sau các cuộc biểu tình. Và một thể chế tồi nếu biết nhìn nhận về biểu
tình bằng con mắt khoa học và ít vong bản sẽ trở nên lành mạnh hơn.
Biểu tình thực chất là biểu hiện của một cơ thể xã hội lành mạnh.
Biểu tình giúp chính phủ nhìn ra những khyếm khuyết tất yếu trong quá trình điều
hành vĩ mô. Giải quyết vấn đề biểu tình như thế nào luôn là thứ “nhiệt kế” đo sự
hiểu biết xã hội, trình độ quản lý nhà nước và khẳng định bản chất tiến bộ hoặc
phản động của những người cầm quyền.
No comments:
Post a Comment