Human Rights
Watch - Bản điều trần của John
Sifton, Giám đốc Vận động, Ban Á Châu, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền
ỦY BAN ĐỐI NGOẠI
TIỂU BAN CHÂU PHI, Y TẾ TOÀN CẦU, NHÂN QUYỀN
TOÀN CẦU VÀ CÁC TỔ CHỨC QUỐC TẾ
Buổi Điều trần ngày mồng 4 tháng Sáu năm 2013: Chính
quyền Việt Nam vẫn duy trì chính sách đàn áp
*
Xin cảm ơn quý vị đã mời tôi phát biểu tại
phiên điều trần này. Hôm nay, ngày mồng 4 tháng Sáu, đối với các nhóm hoạt động
nhân quyền, đương nhiên là một ngày bi thảm. Vào sáng sớm ngày này năm 1989,
quân đội Trung Quốc, một đoàn quân được trang bị xe tăng, dùi cui, súng đạn,
tiến qua các đường phố Bắc Kinh để dập tắt một cuộc biểu tình khổng lồ ở Quảng
trường Thiên An Môn. Vô số người đã bị giết vào ngày này, cách đây 24 năm, khi
đang kêu gọi dân chủ và tự do.
Nhưng hành trình đó – hành trình đi tìm nhân
quyền – hiển nhiên không chỉ giới hạn ở riêng Trung Quốc, và cũng không bị chết
trên Quảng trường Thiên An Môn. Ngày nay, ở Việt Nam, người dân thuộc mọi tầng
lớp trong xã hội Việt Nam vẫn thường xuyên tham gia biểu tình và các hình thức
tự do ngôn luận khác. Sinh viên, người lao động, giáo viên, nhà báo, nhạc sĩ,
blogger, luật sư, cựu chiến binh và công an, nông dân – những người công dân
Việt Nam đang lên tiếng phê bình chính quyền, vạch mặt tham nhũng và quản lý
yếu kém, hay chế giễu chính sách cứng nhắc của đảng Cộng sản. Mới hai hôm trước
đây, ở Hà Nội đã diễn ra một cuộc biểu tình phê phán chính sách đối ngoại của
chính quyền đối với Trung Quốc.
Tuy nhiên, ở Việt Nam, các cuộc biểu tình
không tránh khỏi bị sách nhiễu. Các hành vi bất đồng chính kiến ở Việt Nam luôn
bị đàn áp, và trong năm vừa qua, ngày càng nhiều người bất đồng chính kiến ở
Việt Nam bị kết án và bỏ tù. Các hành vi bất đồng chính kiến bị coi là vi phạm
bộ luật hình sự độc đoán ở Việt Nam, có nội dung cấm công khai phê phán chính
phủ và đảng cộng sản. Như Tổ chức Theo dõi Nhân quyền từng công bố, trong năm
2012 có ít nhất 40 người được biết đã bị kết án và bỏ tù vì bất đồng chính kiến
một cách ôn hòa, một con số cao hơn năm 2011 vốn đã gia tăng so với năm 2010.
Và chỉ riêng trong năm tháng đầu năm nay, hơn 50 người đã bị kết án trong các
phiên toà chính trị, cao hơn tổng số của cả năm 2012. Xin nhắc lại: chỉ trong
mấy tháng đầu năm 2013, số người bị kết án qua các phiên toà chính trị đã vượt
mức của toàn bộ năm ngoái. Ngoài ra, như tôi đã đề cập trong bản điều trần hồi
đầu năm nay, tình trạng côn đồ sách nhiễu người bất đồng chính kiến dường như
cũng có xu hướng gia tăng.
Tính từ khi tôi ra điều trần lần trước, cách
đây mấy tháng, hầu như không có sự cải thiện nào, chỉ có thêm án tù. Vào ngày
16 tháng Năm, hai nhà hoạt động, Nguyễn Phương Uyên và Đinh Nguyên Kha bị xử lần
lượt là 6 và 8 năm tù. Vào ngày 26 tháng Năm năm 2013, tức là chỉ mấy ngày
trước đây, công an bắt blogger Trương Duy Nhất với cáo buộc “lợi dụng
tự do dân chủ [để] xâm phạm lợi ích hợp pháp của nhà nước” theo điều
258 của bộ luật hình sự. Trong ngày 28 tháng Năm, chính quyền cũng tổ chức xét
xử tám người thiểu số ở Tây Nguyên bị bắt từ tháng Sáu năm 2012. Tám người này
bị kết án vi phạm điều 87 của bộ luật hình sự, phá hoại khối đoàn kết dân tộc,
và đa số phải nhận án từ 7 đến 11 năm tù. Và vào ngày mồng 5 tháng Năm năm
2013, chính quyền ở bốn thành phố đã giải tán các buổi “dã ngoại nhân
quyền” nơi các blogger và các nhà hoạt động trẻ tuổi dự định phân phát
và trao đổi Tuyên ngôn Toàn cầu về Nhân Quyền và các tài liệu nhân quyền khác.
Cuộc biểu tình chống Trung Quốc diễn ra vào ngày Chủ Nhật gần đây nhất đã kết
thúc bằng các vụ bắt giữ và đánh đập mới của công an.
Như vậy, biểu đồ cho thấy tình hình đang ngày
càng xấu đi. Nhưng cũng cần ghi nhận rằng tình hình này không có gì là mới lạ
cả. Việt Nam đã giam giữ các tù nhân chính trị một cách bất công trong nhiều
thập kỷ nay. Một vài tù nhân chính trị hiện đang thụ án đã bị giam giữ hàng
chục năm rồi. Và có một số trường hợp những tù nhân này không được cho đi điều
trị y tế thích hợp dù tình trạng sức khỏe ngày một tồi tệ.
Cần phải cập nhật thêm một điểm liên quan đến
tự do báo chí. Như Tổ chức Theo dõi Nhân quyền và các nhóm khác từng phúc
trình, chính quyền Việt Nam tiếp tục ra tay chặn, lọc thông tin từ các trang
web trên mạng internet. Gần đây, chính quyền Việt Nam đã xiết chặt hơn việc
quản lý truyền hình, đưa ra quy định hạn chế mới, được biết với tên gọi “Quyết
định 20,” có nội dung bắt buộc các hãng truyền hình nước ngoài đã được
cấp phép phát sóng qua truyền hình cáp hay các đài truyền hình trong nước – ví
dụ như CNN và BBC – phải trả phí biên dịch và biên tập, tức là kiểm duyệt, cho
phần nội dung, do cơ quan Việt Nam được nhà nước cấp phép thực hiện. Quy định
này cũng chỉ cho phép phát sóng các nội dung “phù hợp với nhu cầu lành
mạnh của người dân và không vi phạm những quy định của pháp luật về báo chí
Việt Nam.” Và tất cả các chương trình quảng cáo trên các kênh truyền
hình nước ngoài đều phải được sản xuất tại Việt Nam.
Tất nhiên, đối với trường hợp của Việt Nam,
còn rất nhiều vấn đề về nhân quyền khác cần đề cập. Đàn áp tôn giáo. Cưỡng chế
đất đai không đúng quy trình. Nghiêm cấm mọi tổ chức công đoàn và nghiệp đoàn
hoạt động không có đăng ký. Các phiên tòa trình diễn, với thành phần tòa án
thiếu tính độc lập và việc xét xử không đáp ứng các tiêu chuẩn về xét xử công
bằng. Thêm vào tất cả các vấn đề đó là nạn bạo hành thường xuyên: công an
thường ra tay ngược đãi những người bị giam, giữ, đôi khi tra tấn và đánh đập
các đối tượng của mình, thậm chí gây chết người.
Một vấn nạn lớn khác là việc quản chế hành
chính và cưỡng ép lao động đối với những người bị cho là nghiện ma túy. Luật
pháp và các quy định khác ở Việt Nam vẫn cho phép quản chế tập trung những
người nghiện hoặc bị coi là nghiện ma túy, tới hơn 40,000 người trong năm 2012.
Hơn 120 trung tâm trong cả nước trực thuộc Bộ Lao động đang quản chế những
người này, trong đó có cả trẻ em, theo các quy định nói trên mà không phải qua
một quy trình pháp lý thích hợp hay chịu sự giám sát tư pháp nào. Như Tổ chức
Theo dõi Nhân quyền đã công bố trong một bản phúc trình trước đây, những trại
viên trong hệ thống trung tâm này bị cưỡng ép lao động – hay tham gia “lao động
trị liệu” theo cách gọi văn hoa của chính quyền. Những công việc này bao gồm
trồng trọt và chế biến một số nông sản và các sản phẩm khác – một số trong đó
đã được đưa vào dòng lưu thông thương mại của Hoa Kỳ.
Vậy đây là hình ảnh Việt Nam hôm nay: một
chính quyền quốc gia có tính chất bạo hành và áp chế một cách có hệ thống các
quyền tự do ngôn luận, lập hội và nhóm họp ôn hòa, thường xuyên đàn áp những
người lên tiếng chất vấn các việc làm của chính quyền hay đòi hỏi các giải pháp
dân chủ khác.
Trước tình thế này Hoa Kỳ có thể làm gì?
Đã đến lúc chính phủ Hoa Kỳ phải nhìn các sự
việc cho đúng thực chất. Từ vài năm trước, từng có niềm hy vọng rằng những nỗ
lực từ việc đối thoại quân sự chiến lược với Việt Nam và đàm phán thương mại
cởi mở trong bối cảnh Hiệp ước Thương mại Xuyên Thái Bình Dương (TPP) có thể mang
lại tác dụng khuyến khích Việt Nam cải tổ, và có lẽ sẽ bớt độc đoán. Giờ đây,
tình hình cho thấy rằng niềm hy vọng này đã bị đặt sai chỗ. Chính quyền Việt
Nam vẫn chưa hề nới lỏng nắm đấm của họ.
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đề nghị tiểu ban
này, cũng như toàn bộ Ủy ban Đối ngoại, chất vấn chính quyền Obama một cách
nghiêm khắc về nội dung đối thoại hiện hành của họ với Việt Nam. Có một câu hỏi
là, đâu là điểm tới hạn để chính phủ Hoa Kỳ cần có hành động trước sự bất khoan
nhượng kéo dài của Việt Nam? Đến thời điểm nào, chính phủ Hoa Kỳ có thể cân
nhắc các hành động, ví dụ như, bỏ qua Việt Nam trong TPP hay các đàm phán
thương mại song phương khác, và bắt đầu xét lại việc hợp tác quân sự?
Dưới góc nhìn của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền,
chúng tôi tin rằng thời điểm đó chính là ngay bây giờ.
Cảm ơn quý vị đã cho tôi cơ hội phát biểu điều
trần ngày hôm nay.
No comments:
Post a Comment